Thị trường chứng khoán Việt Nam rơi vào trạng thái trì trệ suốt từ năm 2010 trở lại đây. Theo một thống kê từ Công ty Chứng khoán Hòa Bình, tính tới cuối tháng Tư, thị trường chứng khoán niêm yết đã có trên 30% các mã cổ phiếu được giao dịch dưới giá tham chiếu, tuy nhiên trong số đó chỉ có 20 công ty có kết quả kinh doanh lãi, còn lại đều lãi ở các mức độ khác nhau.
Cơ hội đến trong “khó khăn”
Thực trạng thị trường đang cho thấy giá hầu hết cổ phiếu đều giảm mạnh và đa phần là rất rẻ so với giá trị tài sản, với khả năng sinh lời của doanh nghiệp, so với các kênh đầu tư khác như gửi ngân hàng, đầu tư vào bất động sản.
Tuy nhiên, không loại trừ bộ phận chứng khoán mặc dù giá đã giảm đi nhiều nhưng vẫn đắt vì công nợ, cũng như chất lượng tài sản và trình độ quản trị doanh nghiệp quá yếu kém và điều quan trọng là khó có thể mua nếu xác định đầu tư lâu dài.
Trong một khuyến cáo từ phía Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI), thì đây chính là thời điểm rất thuận lợi cho các nhà đầu tư có tiềm lực dễ dàng tham gia vào Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát của các công ty trên.
Theo lý giải của VAFI, trên thị trường hiện không hiếm các công ty niêm yết hội đủ các điều kiện vốn điều lệ khoảng 130 tỷ, vốn chủ sở hữu khoảng 270 tỷ, EPS (Thu nhập/cổ phiếu) khoảng 35%, cổ tức tiền mặt hàng năm khoảng 20% và giá thị trường đang dao động gần mệnh giá.
Những loại hình doanh nghiệp như trên, cổ đông tổ chức và cá nhân thành viên Hội đồng quản trị nắm giữ tỷ lệ từ 20% - 40%, tỷ lệ còn lại thuộc các nhà đầu tư cá nhân và phần lớn là các nhà đầu tư trên sàn.
Trong khi đó, chỉ cần sở hữu khoảng 7%/vốn điều lệ là đương nhiên đủ tiêu chuẩn vào Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát mà không cần sự ủng hộ từ Hội đồng quản trị hay các nhà đầu tư khác.
Thực tế, với giá cả chứng khoán như hiện nay chỉ cần bỏ ra 9 tỷ đồng, chịu khó mua gom hàng ngày là có thể đạt được tỷ lệ khoảng 7%/vốn điều lệ của các ty này.
Trong trường hợp, hai nhà đầu tư hợp tác chặt chẽ thì mỗi người chỉ cần bỏ 4,5 tỷ đồng để chia nhau một ghế trong Hội đồng quản trị, một ghế trong Ban kiểm soát. Theo qui chế điều lệ mẫu về quản trị doanh nghiệp do Bộ Tài chính ban hành, nhóm cổ đông sở hữu từ 5%/vốn điều lệ có quyền đề cử người tham gia Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.
Thêm vào đó, nếu đối tượng hợp tác mở rộng thì có thể một nhóm nhỏ các nhà đầu tư nắm giữ cổ phần chi phối hoặc cổ phần phủ quyết hoặc có thể tham gia làm thành viên Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát ở nhiều doanh nghiệp.
Ông chủ lớn được gì?
VAFI phân tích, đặc tính của thị trường chứng khoán là thăng trầm, chưa nói tới bối cảnh thị trường đang èo uột như hiện nay. Nếu chỉ là nhà đầu tư chứng khoán đơn thuần thì sẽ có nhiều lúc cảm thấy đơn điệu, buồn tẻ, vì vậy cần làm phong phú hoạt động đầu tư cũng như danh mục đầu tư và môi trường hoạt động thì quá trình đầu tư sẽ sôi động hơn.
Nếu chọn đúng cổ phiếu tốt giá rẻ, cổ phiếu an toàn thì việc hưởng mức cổ tức hàng năm không phải là thấp, có thể cao gấp 5 lần so với hoạt động cho thuê bất động sản (do mức cổ tức thực tế trên vốn đầu tư có thể trên 20%).
Ngoài ra, nhà đầu tư được hưởng thù lao hàng tháng ổn định (Mức thù lao của những doanh nghiệp có đặc điểm như trên dao động từ 30 triệu-90 triệu/năm), được đóng góp công sức trí tuệ cho doanh nghiệp. Nhà đầu tư chứng khoán có thể dễ dàng đảm nhận các công việc tại doanh nghiệp như người công bố thông tin, hoạt động truyền thông, quan hệ với nhà đầu tư, tham gia thẩm định các dự án đầu tư….
Cơ hội vô hình khác như, điều kiện tìm hiểu và quan hệ nội bộ doanh nghiệp, qua đó tiếp cận được thời cơ nắm giữ cổ phần chi phối khi có điều kiện thuận lợi.
“Đã có một số nhà đầu tư đi theo hướng này và đã thành công. Điểm bắt đầu thực hiện thường là khi thị trường chứng khoán bị khủng hoảng. Có nhà đầu tư tham gia ban đầu là thành viên Hội đồng quản trị, sau có uy tín được cổ đông bầu làm Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Tổng giám đốc,” theo VAFI.
Tuy nhiên, với tham vọng lớn thì ngoài việc phải tìm hiểu kỹ lưỡng về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp các nhà đầu tư cũng cần nắm chắc danh sách những cổ đông lớn, nắm chắc các thành viên Hội đồng quản trị sở hữu tỷ lệ bao nhiêu để biết được tỷ lệ cổ phiếu tự do giao dịch ở mức nào./.
Cơ hội đến trong “khó khăn”
Thực trạng thị trường đang cho thấy giá hầu hết cổ phiếu đều giảm mạnh và đa phần là rất rẻ so với giá trị tài sản, với khả năng sinh lời của doanh nghiệp, so với các kênh đầu tư khác như gửi ngân hàng, đầu tư vào bất động sản.
Tuy nhiên, không loại trừ bộ phận chứng khoán mặc dù giá đã giảm đi nhiều nhưng vẫn đắt vì công nợ, cũng như chất lượng tài sản và trình độ quản trị doanh nghiệp quá yếu kém và điều quan trọng là khó có thể mua nếu xác định đầu tư lâu dài.
Trong một khuyến cáo từ phía Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI), thì đây chính là thời điểm rất thuận lợi cho các nhà đầu tư có tiềm lực dễ dàng tham gia vào Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát của các công ty trên.
Theo lý giải của VAFI, trên thị trường hiện không hiếm các công ty niêm yết hội đủ các điều kiện vốn điều lệ khoảng 130 tỷ, vốn chủ sở hữu khoảng 270 tỷ, EPS (Thu nhập/cổ phiếu) khoảng 35%, cổ tức tiền mặt hàng năm khoảng 20% và giá thị trường đang dao động gần mệnh giá.
Những loại hình doanh nghiệp như trên, cổ đông tổ chức và cá nhân thành viên Hội đồng quản trị nắm giữ tỷ lệ từ 20% - 40%, tỷ lệ còn lại thuộc các nhà đầu tư cá nhân và phần lớn là các nhà đầu tư trên sàn.
Trong khi đó, chỉ cần sở hữu khoảng 7%/vốn điều lệ là đương nhiên đủ tiêu chuẩn vào Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát mà không cần sự ủng hộ từ Hội đồng quản trị hay các nhà đầu tư khác.
Thực tế, với giá cả chứng khoán như hiện nay chỉ cần bỏ ra 9 tỷ đồng, chịu khó mua gom hàng ngày là có thể đạt được tỷ lệ khoảng 7%/vốn điều lệ của các ty này.
Trong trường hợp, hai nhà đầu tư hợp tác chặt chẽ thì mỗi người chỉ cần bỏ 4,5 tỷ đồng để chia nhau một ghế trong Hội đồng quản trị, một ghế trong Ban kiểm soát. Theo qui chế điều lệ mẫu về quản trị doanh nghiệp do Bộ Tài chính ban hành, nhóm cổ đông sở hữu từ 5%/vốn điều lệ có quyền đề cử người tham gia Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát.
Thêm vào đó, nếu đối tượng hợp tác mở rộng thì có thể một nhóm nhỏ các nhà đầu tư nắm giữ cổ phần chi phối hoặc cổ phần phủ quyết hoặc có thể tham gia làm thành viên Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát ở nhiều doanh nghiệp.
Ông chủ lớn được gì?
VAFI phân tích, đặc tính của thị trường chứng khoán là thăng trầm, chưa nói tới bối cảnh thị trường đang èo uột như hiện nay. Nếu chỉ là nhà đầu tư chứng khoán đơn thuần thì sẽ có nhiều lúc cảm thấy đơn điệu, buồn tẻ, vì vậy cần làm phong phú hoạt động đầu tư cũng như danh mục đầu tư và môi trường hoạt động thì quá trình đầu tư sẽ sôi động hơn.
Nếu chọn đúng cổ phiếu tốt giá rẻ, cổ phiếu an toàn thì việc hưởng mức cổ tức hàng năm không phải là thấp, có thể cao gấp 5 lần so với hoạt động cho thuê bất động sản (do mức cổ tức thực tế trên vốn đầu tư có thể trên 20%).
Ngoài ra, nhà đầu tư được hưởng thù lao hàng tháng ổn định (Mức thù lao của những doanh nghiệp có đặc điểm như trên dao động từ 30 triệu-90 triệu/năm), được đóng góp công sức trí tuệ cho doanh nghiệp. Nhà đầu tư chứng khoán có thể dễ dàng đảm nhận các công việc tại doanh nghiệp như người công bố thông tin, hoạt động truyền thông, quan hệ với nhà đầu tư, tham gia thẩm định các dự án đầu tư….
Cơ hội vô hình khác như, điều kiện tìm hiểu và quan hệ nội bộ doanh nghiệp, qua đó tiếp cận được thời cơ nắm giữ cổ phần chi phối khi có điều kiện thuận lợi.
“Đã có một số nhà đầu tư đi theo hướng này và đã thành công. Điểm bắt đầu thực hiện thường là khi thị trường chứng khoán bị khủng hoảng. Có nhà đầu tư tham gia ban đầu là thành viên Hội đồng quản trị, sau có uy tín được cổ đông bầu làm Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Tổng giám đốc,” theo VAFI.
Tuy nhiên, với tham vọng lớn thì ngoài việc phải tìm hiểu kỹ lưỡng về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp các nhà đầu tư cũng cần nắm chắc danh sách những cổ đông lớn, nắm chắc các thành viên Hội đồng quản trị sở hữu tỷ lệ bao nhiêu để biết được tỷ lệ cổ phiếu tự do giao dịch ở mức nào./.
Linh Chi (Vietnam+)